Fizjoterapeuta pyta: “Jakie prawa posiada fizjoterapeuta lub jakie ma możliwości w przypadku, gdy pomimo ukazania się komunikatu o zaprzestaniu działań uzdrowisk w sytuacji stanu zagrożenia epidemicznego, kierownictwo wraz z pracodawca, przekazuje bądź każe przekazać pracownikom informacje, że pacjent może przyjechać na turnus rehabilitacyjny na własna odpowiedzialność? Czy my jako pracownicy możemy odmówić wykonywania zabiegów, ze względu na wysokie ryzyko zarażenia koronawirusem? Czy pracodawca ma prawo zwolnić nas za niewykonanie obowiązków?”
Odpowiedź:
Stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. Zgodnie z § 10 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. poz. 697) ustanawia się do odwołania czasowe ograniczenie wykonywania działalności leczniczej polegające na zaprzestaniu udzielania świadczeń w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1056, z 2019 r. poz. 1815 oraz z 2020 r. poz. 284). Zgodnie z § 8 ust. 3 pkt 1 i 2 tego rozporządzenia ustanawia się również czasowe ograniczenie prowadzenia usług rehabilitacyjnych w ramach prewencji rentowej, o której mowa w art. 69 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568 i 695). Powyższe ograniczenia zostały utrzymane w mocy rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. poz. 792).
Należy jednak wskazać, że ograniczenie nie jest to równoznaczne w każdym przypadku z nieprzychodzeniem do pracy. W powyższych przypadkach fizjoterapeuta może odmówić udzielenia świadczeń zdrowotnych (fizjoterapeutycznych) mieszczących się w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego. Nie dotyczy to jednak sytuacji stanu nagłego.
Podmioty takie mają ograniczoną możliwość prowadzenia działalności- zaprzestaje się udzielać świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe pacjentom przebywającym na leczeniu, niezależnie od chęci pacjentów. Pracodawca nie ma prawa rozwiązać stosunku pracy z powodu odmowy udzielania świadczeń w takich podmiotach.
Kwestie uprawnienia pracownika do powstrzymania się od wykonywania pracy normuje Kodeks pracy. Zgodnie z art. 210 Kodeksu pracy w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w powyższych przypadkach. Należy wskazać, że przepisy te nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego. Wymaga także podkreślenia, że chodzi o bezpośrednie zagrożenie. Nie może to być zagrożenie wyłącznie potencjalne ani takie, które mogłoby jedynie pośrednio szkodzić jego zdrowiu; należy przyjąć, że musi to być zagrożenie realne i obiektywnie sprawdzalne. W razie ewentualnego sporu, czy pracownik miał prawo do zaprzestania pracy, wykazanie zgodności z prawem swego zachowania ciąży na pracowniku. Jednocześnie prawo do oddalenia się z miejsca zagrożenia nie należy utożsamiać z prawem do opuszczenia pracy; pracownik powinien nadal pozostawać w dyspozycji pracodawcy.
Należy też wskazać, że zgodnie z art. 165 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego sprowadzenie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej, jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Ponadto zgodnie z art. 116 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 821 z późn. zm.), kto, wiedząc o tym, że styka się z chorym na chorobę zakaźną lub z podejrzanym o to, nie przestrzega nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub o ich zwalczaniu albo nie przestrzega wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia, podlega karze grzywny albo karze nagany.
Dodatkowo z dniem 1 kwietnia 2020 r. w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wprowadzono przepis art. 48a ust. 1 pkt 3 na podstawie którego kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie stosuje się do ustanowionego czasowego ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł.